همه از نقش میشل اوباما، همسر باراک اوباما رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا و کارلا برونی، همسر نیکولا سارکوزی رئیس جمهوری فرانسه آگاهیم. خوب میدانیم که حضور سیاسی و فرهنگی آنها تا چه اندازه است و تا چه اندازه در کنار همسرهایشان در مقابل دوربینها خود را نشان میدهند. اما بانوهای اول خاورمیانه چه کسانی هستند؟ کدام یک از همسران رئیس جمهورهای خاورمیانه حضور فعال در صحنه سیاسی کشورشان و صحنه سیاسی بین المللی دارند.
اگر نگاهی به تاریخ خاورمیانه بیندازیم در مییابیم که عرصه سیاسی منطقه بیشتر مرد محور بوده و زنان کمتر نماد بیرونی داشتهاند. اما در همین مواقع نیز زنان در پشت صحنه نقش خود را ایفا میکردند و تاثیرهای به سزایی در فعالیتهای سیاسی همسران و پادشاهان داشتهاند. مثلا همه میدانیم که علت اصلی قتل امیرکبیر فشار شدید مهد علیا، مادر ناصرالدین شاه بود که دل خوشی از امیر کبیر نداشت و تنها راه کنار گذاشتن او را قتلش میدانست.
حال با تمام این احوال و با گذشت سالها از تاریخ مرد سالار خاورمیانه بانوهای اول این منطقه چه کسانی هستند؟
? بانوی اول عراق
هیرو ابراهیم احمد، زن مسنی که ?? سال پیش با جلال طالبانی، رئیس جمهوری فعلی عراق ازدواج کرد. خانم هیرو بیشتر دوست دارد که پشت سایه همسرش پنهان بماند. به همین دلیل کمتر عکسی را مییابیم که به صورتی تکی بوده و در کنار همسرش نباشد. همسر جلال طالبانی تا به حال فقط یک بار در صدر اخبار قرار گرفته است. آن هم در سال ???? زمانی که توسط تروریستها ترور شده بود. در آن روز او میخواست به یک کنفرانس فرهنگی که در بغداد برگزار شده بود، برود که در راه یک بمب کنار جادهای منفجر شد و باعث مرگ چهار تن از محافظانش شد. خوشبختانه به او آسیبی نرسید.
? بانوی اول ترکیه
در ترکیه نام آمنه اسم ناآشنایی نیست. بسیاری هنگامی که نام آمنه برده میشود به یاد مادر پیغمبر (ص) میافتند. اما در ترکیه سالها است که علاوه بر این تداعی، مردم به یاد آمنه اردوغان، همسر رجب طیب اردوغان نیز میافتند. آمنه اردوغان ?? سال سن دارد. در سال ???? با رجب طیب اردوغان زادواج کرد. به رغم این که فضای سیاسی ترکیه به دلیل تبعیت از آموزههای سکولاریزم با حجاب مخالف است، اما او به این اعتراضها توجهی نمیکند و همیشه حجاب دارد. در استقبالهای رسمی اردوغان بیاحترامیهای بسیاری به آمنه شده است. مثلا زمانی که احمد نجدت سزر، رئیس جمهوری سابق ترکیه از طیب اردوغان برای حضور در یک مراسم ویژه دعوت کرده بود، از همسر او دعوت نکرد که جنجالهای بسیاری را نیز برانگیخت. اما امروز خانم آمنه احساس راحتی و آسودگی بیشتری میکند. خصوصا از زمانی که عبدالله گل رئیس جمهوری ترکیه شده و همسر او نیز مانند آمنه محجبه است.
? بانوی اول سوریه
خانم اسماء اسد، بانوی اول سوریه محسوب میشود. هنگامی که بشار اسد کار خود را در کاخ ریاست جمهوری سوریه آغاز کرد، اسماء همسرش بود. خانم اسماء اسد ?? سال سن دارد و متولد لندن است. پدرش پزشک و متخصص قلب است و از چهرههای سرشناس پزشکی سوریه محسوب میشود. اسماء اسد فارغ التحصیل رشته ادبیات فرانسه از دانشگاه بریتانیا است و بازگشتش به سوریه نیز تنها زمانی رخ داد که با بشار اسد ازدواج کرد. اسماء اسد از نخستین روزی که قدم به خاک سوریه گذاشت سفرهای خود به شهرهای مختلف سوریه را آغاز کرد. تقریبا جایی در سوریه نیست که او به آنجا سفر نکرده باشد و از نزدیک پای صحبتهای مردم ننشسته باشد. او در سال ???? نخستین سازمان غیر دولتی سوریه را تاسیس کرد.
? ملکه و بانوی اول اردن
خانم رانیا آل یاسین، نه تنها بانوی اول اردن بلکه برای بسیاری از کشورهای عربی بانوی اول آنها نیز هست. احترام ویژهای که به شخصیت و چهره فعال و کاریزماتیک او میدهند، باعث شده تا خانم رانیا از احترام ویژهای در میان زنان خاورمیانه برخوردار باشد. ملکه اردن خانمی زیبارو و جذاب با اعتماد به نفس بالا است که تسلط کامل به زبان انگلیسی دارد و تا کنون نیز چند جلد کتاب به زبان انگلیسی نوشته است. آخرین کار او در ایالات متحده جزء پرفروشترین کتابهای منتخب نیویورکتایمز شده که درباره آموزش و پرورش در اردن و رفتار و ادبیات کودک است. خانم رانیا تا به حال در برنامههای مختلف شبکههای تلویزیونی امریکا حاضر شده که از مهمترین آن میتوان به حضور در برنامه پرطرفدار اپرا وینفری، اشاره کرد.
خانم رانیا در ?? آگوست ???? در یک خانواده فلسطینی به دنیا آمد. تحصیلات دانشگاهی خود را در کویت انجام داده و برای تکمیل تحصیلات خود نیز دورههای دانشگاه امریکاییهای قاهره در رشته بازرگانی را به طور کامل به پایان رسانده است. در سن ?? سالگی بر سر میز یک میهمانی شام با عبدالله بن حسین آشنا شد. این آشنایی باعث ازدواج او با پادشاه فعلی اردن شد.
رانیا در یوتیوب یک صفحه ویژه دارد. همچنین در بخشهای اجتماعی و بینالمللی نیز بسیار فعال است. فعالیتهای او عموما در بخش احقاق حقوق زنان عربی است که با واکنش منفی تندروهای عرب نیز رو به رو شده است.
? بانوی اول لبنان
وفاء سلیمان، هنگامی که با همسرش آشنا شد هیچ گاه تصور نمیکرد که یک روز او را در کسوت ریاست جمهوری لبنان ببیند. او زمانی با میشل سلیمان آشنا شد که وی دورههای آموزشی خود در دانشکده افسری را به پایان رسانده بود. از همان زمان علاقه وافری به آموزش و معلمی داشت. به همین دلیل هم مدتها در این حرفه فعالیت کرد و پس از آن کارشناس ارشد وزارت آموزش و پرورش شد. هنگامی که همسرش ریاست ستاد ارتش لبنان را بر عهده گرفت، از سمتش در وزارت آموزش و پرورش استعفا داد و به خانهداری مشغول شد. اما میشل سلیمان هیچ گاه اجازه نداد خانمش خانهنشین و منزوی شود. او مادر سه پسر است و فعالیتهای ویژهای در امور اجتماعی به خصوص در حقوق کودک دارد.
? بانوی اول فلسطین
غالبا همسران رهبران فلسطینی در زیر سایه مردانشان زندگی کردهاند. بسیار نادر بوده که همسر یک رهبر فلسطینی در انظار عمومی دیده شود. اما امینه عباس با تمام همسران رهبران فلسطینی تفاوت دارد. پس از آن که یاسر عرفات رئیس فقید حکومت خودگردان فلسطینی از دنیا رفت و محمود عباس جانشین او شد، امینه نیز پا به پای همسرش در رسانههای عمومی ظاهر شد.
همیشه این گونه معروف بود که همسر یاسر عرفات اهل خوشگذارانی است و به جای آمدن مقابل دوربینها دوست دارد که جهانگردی کند. به همین دلیل کمتر دوربینی میتوانست او را تعقیب کند چرا که به جای حضور در کنار یاسر عرفات غالبا در سفر بود. بر عکس امینه عباس که کنار همسر بودن را بر هر چیز دیگر ترجیح میدهد. اطلاعات چندانی از امینه در دست نیست اما همین بس که محجبه است و علاقه چندانی به سفر کردن ندارد به گونهای که تا به حال یک بار هم همسرش را در سفرهای خارجی همراهی نکرده است.
? بانوی اول ایران
خانم اعظم السادات فراحی، همسر محمود احمدینژاد رئیس جمهوری ایران است. تا کنون دو بار به همراه همسرش به خارج از کشور سفر کرده و در کنار او در مراسم رسمی حاضر شده است. یک بار در سفر به ترکیه و بار دیگر در سفر به جزایر کومور. وی یکی از فعالان مبارزه با تجاوز اسرائیل به غزه در ژانویه ???? بود. نامه او به سوزان مبارک همسر حسنی مبارک، رئیس جمهوری مصر در همین رابطه برای مدتی در میان زنان سیاسی جهان او را خبر ساز کرد. در آن نامه او به کارهای انساندوستانه و خیرخواهانه خانم سوزان مبارک اشاره کرده بود و در مقابل از این که در برابر تجاوز اسرائیل به غزه سکوت اختیار کرده، تعجب خود را ابراز داشته بود.
? بانوی اول افغانستان
زینب کرزای، در سال ???? با حامد کرزای رئیس جمهوری فعلی افغانستان ازدواج کرد. او متولد قندهار است و فارغ التحصیل رشته پزشکی زنان از دانشگاه کابل است. سالها در بیمارستانهای پاکستان کار کرده است اما هنگامی که با حامد کرزای ازدواج کرد از کار خارج از خانه منصرف شد و در حال حاضر در منزل همسرش خانهداری میکند.
تنها سفر خارجی او سفر به ایران به همراه همسرش در سال ???? و در دوران ریاست جمهوری سید محمد خاتمی است. فاصله سنی خانم زینب کرزای با حامد کرزای در حدود ?? سال است. او مادر یک پسر سه ساله است که در سال ???? به دنیا آمده که نامش میرویس است.
? بانوی اول مصر
سوزان مبارک همسر حسنی مبارک، رئیس جمهوری مصر بانوی اول این کشور محسوب میشود. شهرت او زمانی بالا گرفت که در کارهای خیریه و کمکرسانی به فقرا بسیار کوشا بود. او سرپرستی چند موسسه خیریه را بر عهده دارد و سالها نیز در برنامههای تلویزیونی مرتبط با کودکان فعال بوده است. خانم مبارک متولد ???? از مادری بریتانیایی و پدری مصری است. پدرش پزشک بود و از شهرت خانوادگی در مصر برخوردار بود. خانم مبارک فارغ التحصیل علوم سیاسی از دانشگاه امریکاییهای قاهره است و دو فرزند دارد.
? بانوی اول اسرائیل
سارا نتانیاهو، با وجود این که لقب بانوی اول اسرائیل را دارد اما به خواسته شوهرش کمتر در جشنها و مناسبتهای رسمی شرکت میکند. رسانههای اسرائیلی گزارشهای عجیب و غریبی از رفتارهای سارا با همسرش منتشر میکنند. این گونه معروف است که حسادتهای زنانه به خصوص وجود کارمندهای زن در محل کار همسرش مشاجرات شدیدی را بین او و نتانیاهو موجب شده است. از نخستین روزهایی که نتانیاهو اداره دولت اسرائیل را به دست گرفت، این گونه معروف بود که همسرش اعتماد به نفس ندارد.
به همین دلیل هم بود که نتانیاهو در اغلب کمپهای انتخاباتیاش به تنهایی ظاهر میشد و سارا در کنارش نبود. مشاوران نتانیاهو به او توصیه میکردند که برای بهبود وضعیت روحی سارا او را به امریکا بفرستد تا با میشل اوباما از نزدیک دیدار کند شاید که اعتماد به نفسش را بازیابد. سارا همیشه تلاش میکرده مستقل از همسرش کار کند و در بسیاری از موارد در این زمینه هم زیادهروی کرده است. او روان شناس کودک است و در همین زمینه نیز فعالیت میکند.